Logo
.
...Data venerdì 19 aprile 2024
...Visite ad oggi 938130  Visitatori
Logo
 

Ambito di Ricerca:La lingua locale: testi e voci
   
ITALO RUNFOLA_le poesie_1
 


immagine allegata

da Poeti per caso, antologia poetica di autori vari aliesi, pubblicata a cura del Comune di Alia - Grafiche Renna Palermo , 2002

Le poesie di Italo Runfola, (detto Cirinè)


Italo Runfola
Nr. d'ordine 1

L'aria di lu me' paisi



Mi piaci l'aria di lu mè paisi,

ca è frisca e prufumata di ginestra;

mi piaci lu culùri di li casi,

c'ammustranu li grasti a la finestra!



Mi piaci caminari pi li strati

sìanu pinnini e sìanu muntati,

sìanu 'ncuticchiati o abbalatàti,

cunsunti di lu tiempu o ammudirnati!



Mi piàcinu li vuci di li mastri,

li ficu ad'asciucàri 'nta li gghistri,

di li muntagni li macchi d' alastri,

e li troffi aggiuvittati di l'agghiastri!



Mi piaci chiacchiàriari c'un scarparu,

lu suonu di la 'ncunia d'un firraru,

lu sciàvuru di pani d'un furnaru,

lu lientu cantu di lu picuraru!



Mi piàcinu li tetti di li casi,

li vicchiarieddi chi filanu li fusi,

lu sciàvuru di 'ncienzu di li chiesi,

mi piaci l'aria di lu mè paisi!

Cirinè
__________________________

Nr. d'ordine 3


L'Alia



Lu mè paisi, si nun lu sapìti,

è fattu piddaveru malamenti!

Addumannati, si nun mi crediti,

a quarchi dottu storicu sapienti!


Ntà lu mille e seicientuvinti circa,

ncapu li zuocculi d'un viecchiu casalinu,

almenu chissu mi dici la ricerca,

un nobil'omu fici un malasenu!



A picca a picca, attuornu a ddu ddammusu,

nascieru casi, staddi e pagghialori,

e, ‘ntà lu mienzu, com'era bon' usu,

la genti fici un tempiu a lu Signuri.



Nun c'era chianu, ma vadduna e timpi

e lu paisi pigghià lu viersu d'iddi,

vi dicu sulu pi farivi esiempi

Carriniscìu tuttu vaddi e buoddi!



Spuntaru a unu a unu li quartieri,

lu Rabbatieddu, lu Chianu e Maccarruni,

cu li chianiuoti e cu li matriciari

ca si sciarrìanu ma si vuonnu beni.



Pua c'è Puzzu di Mesi e l'Acqualonga

Cuozzu di Pippa, Pernici e Funtanedda,

l’unu cu l'autru s'abbrazza e s'agganga

anche si mancia a la stessa maidda!



Parru di l'Alia 'npruvincia di Palermu,

di l'Alia cantu li genti e li cosi,

cci vuogghiu tantu beni a cori fermu

picchì, bruttu com'è, è lu mè paisi!

Cirinè
__________________________

Nr. d'ordine 4

CARNILIVARI E LU SO' TISTAMIENTU
(Testo + Audio)






Nàsciu na vota l'annu e all'annu muoru,
nunn'haiu patri, matri, frati o suoru,
e cu stà malasorti m'addutaru
di nunn'avìri puostu 'ncimiteru.

Sugnu lu pirsunaggiu cchiù sbriusu
di stù munnazzu laidu e fitusu
e, a la mè ricurrenza, com'è d'usu,
poveri e ricchi pigghiu pi lu nasu!

Tra gran manciati di sasizza e carni
lu vini si cunsuma a sarmi a sarmi,
tra canti e balli a lustru di lanterni
la mè carogna è pronta pi li viermi!

Ora ca la mè vita è a lu finiri,
ogni ricchizza mia vuogghiu addutari,
chiamàti lu nutaru pi stilari
lu tistamientu di Carnilivari!

Eccumi a vui, ia sugnu lu nutaru
e sugnu prontu a priparari l' attu,
e vui, bon viecchiu, misu 'ncataliettu
spartìti lestu lu vostru tesoru!

Vuogghiu lassàri a li puliticanti
cusuzzi priziusi e 'mpurtanti,
a st'uomini ca nàscinu di nenti
e sù trattati sempri malamenti!

Sìanu bianchi, russi o tricculuri,
sìanu virdi, nivuri o cancianti,
cci lassu quattru petri d'ammulari
pi quantu si cci affilanu li dienti!

E pua cci lassu puru, a sti mischini,
sei sacchi di dintera di diamanti,
ca siennu fatti gran pirsuni fini,
puonnu manciari cchiù decentementi

Lassù li robbi mia sfardati e luordi
a li novanta nostri diputati,
ca sù riddutti nuri ed' affamati
d'un populu cunn'anni dignitati!

Cci lassu a lu cunsigghiu cumunali
l'arti di fari 'mmruogghi e mal'azioni,
di fari piscia fora d'u rinali
e ruvinari l'amministrazioni!

A li 'mpiegati cumunali lassu
un cannavazzu di cuttuni gruossu
pi quantu, 'nta li jorna di calura
s'asciucanu di 'ncuoddu li sudura!

A li 'ncignera lassu ddù strummientu
chi servi a misurari la pinnenza,
quantu nun fannu strati di turmientu
ca duoppu chi sù fatti ogn'unu scanza!

Cci lassu puru un viecchiu ducumientu,
ca mi lu detti chiddu chi la fici

A li spazzini cci vuogghiu lassari
lu inistraru di la Craparedda,
quantu accussì si puonnu saziari
ddi scupuliari ogni strata o vanedda!

Ia lassu a li 'nfirmera e a li duttura
un pocu di cuscenza e di bravura,
pi quantu, visitannu di primura,
nun scancianu cravunchia pi tumura!

A la Giustizia, na valanza nova,
na spata di l'azzàru cchiù tagghienti,
pi dari a li riati giusta prova
un paru d'ucchialuna a quattru lenti!

L'eredità chi lassu a l'Avvucati
e chidda d'un pigghiari li difisi

Lassu a li sbirri l'arti di sparari
cu mano ferma e senza titubanza,
cci lassu l'arti di sdirradicari
di mafia e tirrurismu la simenza!

A li maestri di scola cci lassu
na lavagnedda e tanticchia di gessu,
pi fari scola giusta 'nta lu spissu
'nveci di sparrari e ghiri a spasso!

Ed'a li prufissura ia cci lassu
libbra di Danti di Petrarca e Tassu,
picchì la lingua d'ora, 'ntà lu spissu,
è cosa di ittalla 'ntà lu cessu!

Lassu siti di scenza a li studenti
ca di sti tiempi sunnu assai gnuranti,
cci lassu puru n'atra divuzioni
parrari cu modestia e ducazioni!

A circoli sportivi e di cultura
cci lassu libbra di letteratura,
siennu ca a fari sports hanno gran cura
e la cultura ogn'unu la trascura!

A li picciuotti d'ora lassu dittu,
ca 'nta un librazzu viecchiu c'era scritto:
"Fari l'amuri certu unn'è piccatu
a tiempu gistu ed'a luocu appartato"!

A li parrini lassu, sani sani,
triccientumila cordi di campani,
pi fari guadagnari giusto pani
a un paro di 'nnuccenti sacristani!

Cci lassu puru un libbru di latino,
antica lingua, lingua di parrinu,
di lingua ca di certu non è fissa,
na lingua giusta pì diri la missa!

A li bizzuocchi lassu stà sintenza
ch'è scritta cu lu sangu di stì vini:
Priati a Diu e facìti pinitenza
lassàti 'npaci Monaci e Parrini!

Lassu a li ricchi la magnificenza,
e di lu maluccori la semenza,
e si arricchieru cu la priputenza,
cci lassu dù pidati 'ntà la panza!

Lassu a li puvurieddi li trazzeri,
vuoschi di funci e virdureddi amari,
e p'aiutalli a putìri campari,
cci lassu la spiranza d'arricchiri!

A li putiara lassu la cuscenza
di fari giusti priezzi e unn'arrubbari,
di fàrisi tra d'iddi cuncurrenza,
cu giustu viersu e senza esagerari!

U micruscopiu lassu a li vuccera
pi nun scanciari trinca pi filiettu,
p'un dare pi bistecche masciddara
o suttacuda pi punta di piettu!

All'artigiani lassu fumo e boria
e l' arti di sunari la chitarra,
però cci dicu puru ca la storia
li chiama: "pistilenza di la terra"!

Ia la pacienzia lassu a li viddani,
di soppurtari malutiempu e arsura,
ma di nun fari comu fà lu cani
c'amminazzatu s'ammuccia la cura!!

Li fuòrfici li lassu a quattro amici
ca fanno risidenza 'ntà la chiazza,
ca lu mistieri chi cchiossà cci piaci
è cusiri e 'ncimari cu sputazza!

Lassu a li sparrittera abbituali
na codda chi cci 'mpiccica a li dienti,
picchì parrànnu, spissu fannu mali,
a li nnimici e puru a li parienti!

A cu mi sparra e a cu mi voli mali
lassu un cafisu d'acitu e di feli,
a cu mi voli beni e m'ha stimatu
lassu di l'arma mia l’urtimu sciatu!

Lassu a li 'nfami un pizzuddu di pani
cunzatu cu l'arsenicu putenti,
pi fari la fini chi fannu li cani
quannu 'nfamiannu cunsumanu la ggenti!

Lassu cuntentu stù munnazzu amaru,
ca li gran peni m'ha fattu suffriri,
a cu nunn'avi cchiù fidi e decoru
a cu nun sapi cchiù cos'è l'amuri!

Uurtima cosa chi vuogghiu lassari,
la lassu a li putenti di la terra,
cci lassu di putìrisi accurdari
di stari 'npaci e di nun fari guerra!

Eccu... nun c'è cchiù nenti d'addutari
e suddisfattu ormai puozzu murìri,
ed'a cu chianci ca nunn'appi nenti
cci lassu... quattru pirita fitenti!

E ora ca finìu d'addutari,
ora ca sugnu juntu a lu finiri,
facìti na vampata p'abbrusciari
sta carugnazza di Carnilivari!

Finutu e l'attu! Cu m'av'a pagari?
Poviru minchia! Unn'ha caputu ancora,
ca furbu pi com'è Carnilivari,
pigghia pi fissa puru li Nutara?!

Cirinè
__________________________

Nr. d'ordine 2

DI PRIMA MATINA

(Testo + Audio)





E' appena l'arba e già lu gaddu canta,

lu sacristanu sona la campana,

la luci di lu suli tuttu ammanta,

cumincia la iurnata paisana.


Lu viddanu 'mmardedda lu so mulu,

lu carrica d'aratu e di cuddara

e sinni parti, comu sempre, sulu

pi l'antu chi lassau a la Mulara.


Va lu craparu, pi l' antichi strati

, cu li so crapi a vinniri lu latti,

pi li nichi, li viecchi e li malati;

li ucci 'nterra lìccanu li jatti.


Lu firraru va grapi la putìa,

sbatti la porta e, pua, la forgia adduma,

tuttu lu iuornu sbatti e sfirrazzia,

fa fierri, arati, cancari e s'affuma.


Mentri a lu vancarieddu lu scarparu

cu liésina, cu augghia e cu trinciettu,

s'assetta, s'arrisetta lu falaru

e pua acoumincia a risulari un piettu.


Un mastro fallignami murmurusu,

manu a virrina metti cu primura;

lu lignu è duru e a fari lu purtusu,

si voli Diu, finisci quannu scura.


Lu muraturi cu lenza e livieddu,

cu la zappa, la pala e la curriola,

cumincia la iurnata, puvurieddu,

addannànnusi a circari la cazzola.


Lu sartu cu l' augghia e lu itali

è pronto a dari 'ncimi ed 'a tagghiari;

ci metti a fari un paru di cusciali

un iuornu sanu e pua l'av'a stirari.


Lu furnaru appuiatu a la maidda,

annacannusi lu culu, cerni e 'mpasta,

metti 'nfurma sei pani e na pupidda,

famìa lu furnu e na guastedda tasta.


Lu putiaru s'appoia all'antalora,

cu sguardu scunsulatu e l'aria afflitta;

li parrucciani si l'aspetta fora

ca la putièdda è lurdulidda e stritta.


Lu vuccieri, cu l'uocchiu a pampinedda,

appizza li braccami a la crucchera,

'ntall' autra cciappizza li vudedda

e li cummogghia, pua, cu la maschèra.


Lu varvieri cu mossa dilicata,

amanti di sunari e "furficiari"

a lu rasuolu duna na strappata

e pua 'nsapuna e radi a so cumpari.


Li pàssari cilìanu sbriusi

'ncapu li tetti e 'ncapu li curdina

faciennu cumpagnia a li carusi

chi scìnninu di cursa la pinnina.


La fimmina di casa, s'è massara,

risetta, lava, scupa e sta 'ncucina;

sidd' è lagnusa, lassa la quarara

e curri a 'ncuitari la vicina.


Lu "ziu" di tutti, barrista di lussu,

cu la solita mossa chi sapiti,

s' asciuca l'uocchi e si stuia lu mussu

e pua si metti a fari li graniti.


Vannu a lu municipiu li 'mpiegati

cu passu lientu e cu lu cori 'n pena

picchì di tutti sunnu fuattiati

s'a travagghiari cci miéttinu lena.


Va lu "ncignieri" cu lo so aiutanti

pi fari un sopralluogo di primura;

forsi va 'ncerca di qualche appartanti

oppuru un danno 'nta la fognatura.


Lu dutturi, cu passu strascinato,

baschiannu, acchiana lientu la muntata

pi ghiri a visitare lu malatu

ca appi propriu na mala nuttata.


La levatrici trasi di lu bagghiu

cu ddù bursuni sempri a li manu,

ritorna di na notti di "travagghiu"

nta na povera casuzza di lu chianu.


L'avvocato, cu borsa e cannetta,

cu l'aria di cu sapi c'av'a fari,

va 'ncerca d'un clienti chi l'aspetta

ca iddu sulu lu potrà sarvari.


Lu paracu, finuta la so missa,

va a porta lu Viaticu a un malatu,

c'un chirichiettu babbarieddu e fissa

ca spisso truppichìa 'nta lu gghiacatu.


Lu marasciallu cu lu briatieri

a passu lientu vanno a la pretura.

Lu scrìssiru a rappuortu 'nfina a ieri

ca lu paisi è di bona natura.


Li schiffarati scinninu a la chiazza,

comu solitamente ogni matina,

pi cùsiri e 'ncimari cu sputazza

'ncapu di cu si rumpi la carina.

Cirinè
__________________________

Nr. d'ordine 5

L' occupazione di la terra






Ia mi ricuordu ch'era picciriddu,

successi un fattu, allura tantu stranu,

pi mia ca era quantu un piricuddu,

fici rivuluzioni lu viddanu!


Cci fù cuncintramientu 'ntà lu chianu,

a deci, a cientu accavaddu a li muli,

ognunu avia n' arnesi 'nta li manu,

dintra... arristaru li fimmini suli.


L' uomini tutti cu tanti banneri,

banneri russi e puru triculuri,

gridavanu cu forza e cu caluri,

vuliemu terra e terra n'hann'a dari!


Unu a gran vuci: Jamu a Turturesi!

N'atru ch'era lu capu iu a la testa,

fici un discursu cu tanti beddi frasi,

comu un Priricaturi 'ntà la festa!


Partieru tutti, la terra l'accuparu,

e senza sciarri, senza confusioni,

ad' ogni "lotta" banneri chiantaru,

ch'era lu signu di l' occupazioni.


L' occupazioni, tannu, fu na 'mprisa,

fu na battagghia, fu na guerra santa,

pi genti c'unn'avia mancu cammisa

e pi cappuottu na sfardata manta.


Ficiru guerra e cantaru vittoria,

'ntà milli sarmi du peri di pranij,

vincieru guerra, ma unn'appiru gloria,

partiru tutti pi paisi stranij!


La terra fu abbrazzata di li spini,

criscieru, li ruvetta pari pari,

finì accussì dda gran rivuluzioni

di milli uomini e milli banneri!


Cirinè
__________________________

Nr. d'ordine 6

Lu timpurali


Lu cielu si stracancia di culuri,

lu suli si cummogghia e scumparisci,

lu mari, 'ntrà li scuogghi, forti scrusci,

lu vientu arrutulia 'ntà li trazzeri.


Lu lampu annorba, lu truonu s'arruzzola,

ed'ogni cosa scoti e strantulia,

nun c'è cchiù n'arma viva 'nta la via,

e, 'ntà lu mari nun c'è cchiù na vela.


L'omu porta a la stadda la sò mula,

curri lu picuraru a lu pagghiaru,

l'urtimu acieddu curri 'nta lu niru,

ed'ogni cosa 'ntà lu scuru cala.


Lu cielu grapi li sò catarratti,

sbùccanu surchi, sù chini li vadduna,

la terra s'arrimodda ed'allavina,

mentri lu cielu abbampa di saitti!


Lu mé pinzieri si nni và luntanu,

torna a lu tiempu di quann'era nicu,

a ricurdari m'affannu e m'addicu

com'era l'urazioni di lu truonu.


Viu a mè nanna cu la figghiulanza

"...lu verbu sacciu e lu verbu è diri,

lu verbu chi lassà nostru Signuri..."

e pua tri Virmarii pì pinitenza!


Cirinè
__________________________






 
     
Edizione RodAlia - 20/05/2015
pubblicazione consultata 1351 volte
totale di pagine consultate 870750
Copyright 2008- Ideazione e Coordinamento di Romualdo Guccione - Realizzazione tecnica del sito di Enzo Callari -